Πρακτικές οδηγίες για μεταφύτευση και σπορά από έναν ερασιτέχνη

Τα φυτά στη βεράντα ή στον οικιακό κήπο μας έχουν τη δική τους δυναμική. Αναπτύσσονται, καρπίζουν και ανθίζουν, πολλές φορές μαραίνονται και χρειάζονται αλλαγή και ανανέωση. Ο κήπος είναι κάτι το ζωντανό, θέλει τη φροντίδα μας συνέχεια. Οι οδηγίες που συγκέντρωσα είναι από δική μου εμπειρία έπειτα από 5 χρόνια δικό μου μπαλκόνι αλλά και συμβουλές που άκουσα - διάβασα - έμαθα από άλλους. Ο βασικότερος κανόνας είναι ότι δεν υπάρχουν κανόνες γιατί κάθε κήπος είναι ξεχωριστός για τον ιδιοκτήτη του. Ας δούμε κάποια βασικά στοιχεία.

• Πότισμα - νερό: οι περισσότεροι γεωπόνοι και οι ανθοπώλες λένε προσοχή στο πότισμα. Είναι συνηθισμένο φαινόμενο τα φυτά να χαλάνε από υπερβολικό πότισμα παρά από την έλλειψή του. Αυτό που συμβαίνει συνήθως είναι ότι βλέπουμε το φυτό να μην είναι καλά, να νομίζουμε ότι του λείπει νερό και να προσθέτουμε, ενώ το νερό έχει προκαλέσει το πρόβλημα. Κάθε φυτό έχει το χρόνο του για το πότισμα, για τα περισσότερα ισχύει ότι ποτίζουμε όταν έχει στεγνώσει το χώμα από το προηγούμενο πότισμα. Για να το εξακριβώσουμε βάζουμε τη ρώγα του δαχτύλου μέσα στο χώμα, αν είναι στεγνό, ποτίζουμε, αλλιώς περιμένουμε. Τα οπωροκηπευτικά τα ποτίζουμε μόνο όταν βλέπουμε τα φύλλα να είναι λιγάκι πεσμένα. Ένας από τους καλύτερους τρόπους ελέγχου είναι το αυτόματο πότισμα.
• Ήλιος: το ίδιο με τον ήλιο. Υπάρχουν φυτά που θέλουν απευθείας επαφή με το φως του ήλιου, άλλα λιγότερο και άλλα καθόλου. Ρωτάμε όταν το αγοράζουμε το καθένα. Επίσης, οι ανάγκες σε ήλιο, όπως και σε πότισμα, ποικίλουν ανάλογα με την εποχή. Για τα ανθοφόρα πριν την περίοδο ανθίσματος συνήθως χρειάζεται ήλιος ενώ κατά τη διάρκεια όχι..
• Χώμα: παίζει σημαντικό ρόλο για τα φυτά. Εάν είναι δυνατόν, σε κάθε μεταφύτευση ή σπορά αλλάζουμε χώμα. Επειδή πρακτικά αυτό κοστίζει, να θυμόμαστε κάτω-κάτω να βάζουμε το παλιότερο χώμα και πάνω το φρέσκο. Αν κάνουμε κομπόστ, το βάζουμε κάπου ενδιάμεσα. Αρκετά φυτά θέλουν καλή στράγγιση, γι αυτό κάτω-κάτω στη γλάστρα βάζουμε είτε μερικά χαλίκια είτε φελιζόλ (έτσι χρησιμοποιείται κιόλας και δεν το πετάμε) είτε σπασμένα πλακάκια.
• Λίπασμα: υπάρχουν διαφορετικά είδη λιπάσματος, άλλα σε υγρή μορφή άλλα σε στέρεη. Και εδώ οι ανάγκες ποικίλουν ανάλογα με το φυτό και την εποχή. Όταν είναι να ανθίσουν, για παράδειγμα, θέλει λίπασμα ανθοφορίας ίσως και μια φορά την εβδομάδα. Προσοχή ειδικά σε αυτά που είναι σε στέρεη μορφή, καλύτερα να τα απλώνουμε μακριά από τη ρίζα για να μην την "κάψουν".
• Μεταφύτευση-σπορά: η καλύτερη εποχή είναι για τα περισσότερα φυτά το φθινόπωρο και η άνοιξη, όταν οι θερμοκρασίες είναι μεταξύ 18-30 βαθμών Κελσίου. Ιδιαίτερη προσοχή στο πότισμα τον πρώτο καιρό μετά τη μεταφύτευση, ίσως χρειάζεται λίγο περισσότερο πότισμα. Την πρώτη τουλάχιστον εβδομάδα δεν συνιστάται λίπανση.
• Εποχές: πολλά πράγματα όπως το πότισμα και το λίπασμα ποικίλουν ανάλογα με την εποχή. Το καλοκαίρι χρειάζεται πιο συχνό, σε κάποια φυτά ίσως και καθημερινό, ενώ το χειμώνα κάποια άλλα χρειάζονται μια φορά την εβδομάδα. Σε περιοχές που πιάνει παγωνιά ή βοριάς καλό είναι να προφυλάσσουμε τις ρίζες και το χώμα από την εξάτμιση και το κρύο. Είτε βάζουμε χαλίκι για εδαφοκάλυψη είτε τυλίγουμε τις γλάστρες, τον κορμό και γύρω από τη ρίζα με κάποιο πλαστικό. Πέρυσι είχα χρησιμοποιήσει παλιούς φελλούς από μπουκάλια για εδαφοκάλυψη ενώ  "έντυσα" τα φυτά με σακούλες κοστουμιών από το καθαριστήριο.
• Έντομα, ζωύφια, ασθένειες: αν διαπιστώσουμε κάποιο πρόβλημα σε κάποιο από τα φυτά μας, καταρχάς το απομονώνουμε. Αν βρούμε ποιο είναι το πρόβλημα δοκιμάζουμε να ψεκάσουμε με απλές οικολογικές μεθόδους πχ υγρό απορρυπαντικό για τα πιάτα σε νερό, τσιγάρο διαλυμένο σε νερό κτλ. Αν είναι κάτι άλλο, καλύτερα να απευθυνθούμε σε γεωπόνο. Προσωπικά αποφεύγω τα χημικά ψεκάσματα γιατί επιβαρύνουν την υγεία. Το πιο απλό είναι να κόψουμε ένα φύλλο που έχει προσβληθεί και να το πάμε σε κάποιον ειδικό.
• Ανανέωση - απώλειες: σε κάθε κήπο και βεράντα, ακόμη και όταν τα κάνουμε όλα σωστά, θα έχουμε απώλειες. Προσωπικά υπολογίζω κάθε χρόνο περίπου μια ανανέωση της τάξης του 1/4 λόγω και του γεγονότος ότι το μπαλκόνι μου έχει βορειοδυτικό προσανατολισμό που είναι από τους χειρότερους. Δεν μας πτοεί το γεγονός, απλώς συνεχίζουμε ακάθεκτοι αφού έχουμε ελέγξει μήπως το έχουμε παρακάνει για παράδειγμα με το πότισμα. Επίσης, κάποια φυτά δεν ευδοκιμούν σε κάποιες περιοχές. Αν έχουμε απώλειες στη σειρά από το ίδιο φυτό, ίσως απλώς δεν είναι του γούστου του. Η κηπουρική είναι μια καλή ευκαιρία για τα παιδιά να έρχονται σε επαφή με τη φύση, να τη σέβονται, να βλέπουν τη χαρά της δημιουργίας, το αίσθημα ευθύνης, την ανταμοιβή αλλά και την απώλεια, τον κύκλο της ζωής δηλαδή.
• Ψάξιμο και μεράκι: η κηπουρική, έστω και σε ερασιτεχνικό επίπεδο, είναι καταρχάς μεράκι. Όρεξη να έχει κανείς να ασχολείται, να ψάχνει, να ρωτάει, να γκουγκλάρει. Οι περισσότεροι δεν γνωρίζουμε πολλά πράγματα, καλό είναι να ρωτάμε όπου βρούμε. Ειδικά το διαδίκτυο βρίθει πληροφοριών. Για παράδειγμα άκουγα από πολλές πηγές ότι στα φυτά αρέσει να τους μιλάμε, τα βοηθάει. Πρόσφατα διάβασα κάπου ότι όντως ισχύει αλλά για άλλο λόγο απ'ό,τι νομίζουμε. Απλούστατα, όταν τους μιλάμε εκπέμπουμε περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα που αρέσει στα φυτά! Αφήστε που η κηπουρική είναι θεραπευτική, από τα καλύτερα αγχολυτικά.
• Κόστος: ποικίλει ανάλογα με τις γλάστρες (πλαστικές, πήλινες), το χώμα (το πολύ φθηνό μπορεί να μην είναι καλής ποιότητας), το λίπασμα (μπορεί εν μέρει να καλυφθούν οι ανάγκες από δικό μας κομπόστ), το αυτόματο πότισμα, το μέγεθος των φυτών και άλλα.

Αυτά τα όχι και τόσο λίγα είναι οι οδηγίες που δεν είναι κανόνες. Σίγουρα όλοι έχουμε να προσθέσουμε κάποιες δικές μας, να διαφοροποιήσουμε κάποιες άλλες και ούτως καθεξής. Η κηπουρική εξαρτάται από τη φροντίδα, τις καιρικές συνθήκες, την διάθεση και τον τυχαίο παράγοντα. Γι αυτό και άλλωστε είναι μια δραστηριότητα ενδιαφέρουσα και εποικοδομητική. Στην τελική, μία παραπάνω γλάστρα στο μπαλκόνι δεν έβλαψε ποτέ, ίσα-ίσα που καλό κάνει και στο μικροκλίμα του σπιτιού. Αλλά πάνω απ'όλα καλό κάνει σε μας τους ίδιους που φροντίζουμε τα φυτά.

ΥΓ Περισσότερες αναρτήσεις μου περί φυτών στο tag Οικολογία.